Μουσείο, Επιγραφικό (Αθηνών)

Καταλαμβάνει μέρος του κτιρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (βλ. λ.), αλλά διαθέτει ξεχωριστή είσοδο από την οδό Τοσίτσα 1. Η πλούσια συλλογή του, που περιλαμβάνει περίπου 14.000 επιγραφές, οι περισσότερες από την Αττική και άλλες από την υπόλοιπη Ελλάδα και τη Μικρά Ασία, το καθιστά το μεγαλύτερο στο είδος του παγκοσμίως. Η πρόσφατη ανακαίνιση των δύο μεγάλων φωτεινών αιθουσών που βλέπουν στην εξωτερική αυλή της οδού Τοσίτσα θα συμβάλει στην αύξηση των επισκεπτών αυτού του τόσο σημαντικού αρχαιολογικού μουσείου, που για χρόνια παρέμεινε στη σκιά του μεγάλου αδελφού του, του Εθνικού Αρχαιολογικού Mουσείου της Aθήνας. Mόνο ένα μέρος από την τεράστια συλλογή του μουσείου εκτίθεται στο κοινό. Oι επιγραφές που εκτίθενται στις δύο προαναφερθείσες αίθουσες, στις δύο παραλληλόγραμμες αίθουσες που οδηγούν σε αυτές, στην αίθουσα της εισόδου και στην εξωτερική και εσωτερική αυλή προέρχονται κυρίως από τον ελληνικό χώρο και χρονολογούνται από τον 8ο αι. π.Χ. έως και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Oι περισσότερες από αυτές είναι χαραγμένες σε λίθους, σε επιτύμβια μνημεία, σε κίονες και σε λαβές αμφορέων και κεραμίδες. Εκτός από τις ελληνικές επιγραφές υπάρχουν και μερικές λατινικές και εβραϊκές. Στην αίθουσα της εισόδου, μεταξύ διαφόρων σημαντικών εκθεμάτων, ξεχωρίζει η επιτύμβια στήλη του πολεμιστή Ιεροκλέους, του 360 π.Χ., ένας άβακας από τη Σαλαμίνα των κλασικών χρόνων, που για μερικούς ήταν πίνακας μαθηματικών υπολογισμών και για άλλους παιχνίδι, και τιμητικά ψηφίσματα, μεταξύ των οποίων ένα πολύ όμορφο με ανάγλυφη παράσταση άρματος, που είχε κατασκευαστεί το 343 π.Χ. για τον πρόγονο του ένδοξου Πύρρου, τον εξόριστο βασιλιά του αρχαίου λαού των Μολοσσών της Ηπείρου, τον Αρύββα. Mπαίνοντας στην αίθουσα που βρίσκεται αριστερά της εισόδου (αίθουσα 1) ξεχωρίζει το θραύσμα της στήλης του 438 π.Χ., πάνω στο οποίο έχει χαραχτεί ο οικονομικός απολογισμός των επιστατών για την κατασκευή του χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς στην Ακρόπολη από τον Φειδία. Αφού διασχίσετε κατά μήκος την αίθουσα, περνώντας μπροστά από πολλές επιγραφές τοποθετημένες σε ράφια, οι οποίες προέρχονται από τιμητικά ψηφίσματα, κείμενα οικονομικών απολογισμών και καταλόγους αναθημάτων, στο βάθος της αίθουσας θα δείτε τρεις μεγάλους φορολογικούς καταλόγους των μελών της Aθηναϊκής Συμμαχίας του 454 π.Χ., εκ των οποίων ο ψηλότερος φτάνει τα 3,5 μέτρα. Μερικά σκαλιά θα σας οδηγήσουν σε μια από τις δύο ανακαινισμένες αίθουσες του μουσείου (αίθουσα 11). Απέναντί σας, σε μια φωτισμένη μικρή προθήκη που είναι τοποθετημένη μπροστά σε μία από τις κολόνες της αίθουσας, μπορείτε να δείτε την αρχαιότερη σωζόμενη επιγραφή σε λίθο που βρέθηκε στην Ακρόπολη και χρονολογείται στον 8ο αι. π.Χ. Την περιήγησή σας σε αυτή την αίθουσα θα διευκολύνει ένα ντοσιέ, που όταν δε βρίσκεται στα χέρια κάποιου επισκέπτη μένει πάνω σε κάποιο από τα όμορφα καθίσματα. Σε αυτό το ντοσιέ έχουν αναπαραχθεί τα κείμενα όλων των επιγραφών που εκτίθενται στην αίθουσα, οι οποίες έχουν συμπληρωθεί ή αποδοθεί με τα σύμβολα που επικρατούν διεθνώς, όπως είναι οι αγκύλες, για τα γράμματα που δεν υπήρχαν στο κείμενο και έχουν συμπληρωθεί, και η παρένθεση, στο εσωτερικό της οποίας τοποθετούνται χαρακτήρες που είναι ατελείς ή δυσδιάκριτοι στο αρχικό κείμενο. Επιπλέον, σ’ αυτό το ντοσιέ υπάρχει και κάτοψη της αίθουσας, με την ακριβή αριθμημένη θέση του κάθε εκθέματος, για να βρείτε ευκολότερα κάποια επιγραφή που σας κίνησε το ενδιαφέρον, ή, αντίστροφα, να αποκρυπτογραφήσετε ευκολότερα κάποια επιγραφή που είδατε. Με τη βοήθεια αυτού του ντοσιέ έπειτα από λίγα λεπτά θα μπορείτε να διαβάζετε και τις επιγραφές που έχουν γραφτεί από τα δεξιά προς τα αριστερά (επί τα λαιά), ακόμη και όσες είναι γραμμένες βουστροφηδόν (εναλλάξ από τα δεξιά προς τα αριστερά και αντιστρόφως) –ένας τρόπος γραφής που εμιμείτο τη φορά του βοδιού στο όργωμα της γης– οι οποίες επικρατούσαν μέχρι την καθιέρωση της γραφής από τα αριστερά στα δεξιά τον 6ο αι. π.Χ. Έτσι λοιπόν θα διαβάσετε επιγραφές από επιτύμβιες στήλες, από καταλόγους πεσόντων πολεμιστών και από βάσεις αναθημάτων της αρχαϊκής εποχής που προέρχονται από την Ακρόπολη, μερικές εκ των οποίων είναι ενεπίγραφες, με ονόματα γλυπτών, όπως αυτή του 5ου αι. π.Χ. του Oνάτα από την Αίγινα, του τέλους του 6ου αι. π.Χ. του Αρχέρμου από τη Χίο, και του Ηγία, δασκάλου του Φειδία. Για να φτάσετε στη δεύτερη ανακαινισμένη αίθουσα του μουσείου (αίθουσα 9), πρέπει να γυρίσετε στην είσοδο και να διασχίσετε την αίθουσα 2. Εδώ μπορείτε να δείτε μεταξύ άλλων την αμφίγραφη στήλη που περιλαμβάνει κατάλογο αναθημάτων του Ασκληπιείου, του 3ου αι. π.Χ., καθώς και πολλά σπαράγματα περιρραντηρίων (πέτρινες λεκάνες με νερό για τον καθαρμό των πιστών) από την αρχαϊκή εποχή και αναθηματικών μνημείων που προέρχονται κυρίως από την Ακρόπολη. Στη μεγάλη φωτεινή τελευταία αίθουσα του μουσείου μπορείτε να δείτε αντιπροσωπευτικές επιγραφές διαφόρων κατηγοριών και εποχών. Στα σημαντικότερα εκθέματα συγκαταλέγονται ο ενεπίγραφος αναθηματικός βωμός του Πεισίστρατου του Nεότερου, τον οποίο αναφέρει ο Θουκυδίδης, ο Ιερός Νόμος του 485 π.Χ. για την Ακρόπολη και τον Εκατόμπεδο (το ναό που προηγήθηκε του Παρθενώνα), το αρχαιότερο σωζόμενο ψήφισμα του δήμου των Αθηναίων για τους όρους της εγκατάστασης κληρούχων στη Σαλαμίνα, του 500 π.Χ., και η στήλη με τις τεχνικές προδιαγραφές της οικοδόμησης της Σκευοθήκης του Φίλωνα στον Πειραιά. Μπορείτε να δείτε επίσης το ψήφισμα του Θεμιστοκλή για την εκκένωση της Αθήνας εξαιτίας της περσικής εισβολής του 480 π.Χ., μια στήλη με τον απολογισμό της περιουσίας του ναού της Nέμεσης στο δήμο Ραμνούντα Αττικής, την πιθανολογούμενη ως επιτύμβια στήλη από ηφαιστειογενή λίθο της Σαντορίνης του 600 π.Χ. με αντρικά ονόματα και, στη μέση της αίθουσας, ένα αρχαϊκό ενεπίγραφο επίκρανο από το ιερό του Περσέα στις Μυκήνες του 525 π.Χ. Στην εσωτερική και εξωτερική αυλή του μουσείου έχουν τοποθετηθεί λιτές επιτύμβιες στήλες, επιτύμβιες ανάγλυφες λήκυθοι από μάρμαρο, ενεπίγραφα επιστύλια και επιτύμβιες τράπεζες, καθώς και επιτύμβιοι κιονίσκοι με ανάγλυφο στεφάνι. Tο μουσείο διοργανώνει και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η είσοδος του Επιγραφικού Μουσείου. Μερική άποψη από την αίθουσα της εισόδου του Επιγραφικού Μουσείου, στην οποία εκτίθεται η επιτύμβια στήλη του πολεμιστή Ιεροκλεόυς. Μερική άποψη της πρώτης αίθουσας του Επιγραφικού Μουσείου. Γενική άποψη της αίθουσας 11 του Επιγραφικού Μουσείου· στο κέντρο διακρίνεται η φωτισμένη προθήκη με την αρχαιότερη σωζόμενη επιγραφή σε λίθο. Μερική άποψη της αίθουσας 9 του Επιγραφικού Μουσείου. Μερική άποψη της αίθουσας 9 του Επιγραφικού Μουσείου, στην οποία εκτίθενται ποικίλες επιγραφές διαφόρων εποχών.